Proces Sandplay – na jakim jest etapie i kiedy występuje progres lub regres w terapii u dziecka?
Skąd mamy wiedzieć, czy w niewerbalnym procesie Sandplay klienta-dziecka następuje progres lub regres? Jakie są tego wskaźniki? Na jakim etapie jest proces terapii dziecka? Podzielę się dzisiaj z Wami moim sposobem poszukiwania odpowiedzi na te pytania.
Na początku warto przypomnieć sobie trzy podstawowe przyczyny rozwoju psychopatologii u dzieci (u dorosłych są tylko II i III). Te przyczyny to:
Deprywacja opieki macierzyńskiej
Trauma
Konflikt wewnątrzpsychiczny
Bardzo często w terapii dzieci zdarza się, że występują łącznie te trzy przyczyny i wtedy skutki są najcięższe (np. przy przemocy, krzywdzeniu dziecka przez rodziców). Najtrudniejszy jest do określenia konflikt wewnątrzpsychiczny, którego doświadcza dziecko. Jego odkrycie stanowi już 50% sukcesu, a jego rozwiązanie to 100% sukcesu.
Teraz zapewne już się domyślacie, jaki będzie mój sposób patrzenia na proces dziecka w poszukiwaniu przejawów progresu lub regresu w Sandplay.
Rozwój procesu Sandplay
Zacznijmy więc od patrzenia ogólnie na to, co i jak dziecko tworzy w piaskownicy.
Początek procesu to chaos. Widać go w tym, że dziecko wrzuca bez ładu i składu miniatury do piaskownicy. Im większy konflikt, tym więcej jest figur. Czasem nawet dzieci wrzucają do piaskownicy wszystkie dostępne w gabinecie figury. To i tak jest sukces, bo niektórzy klienci zaczynają od… zrzucenia z półki lub wyrzucenia z pojemników wszystkich figur.
Kolejny etap to walka: dwie strony (często przeciwieństwa), jawny lub ukryty konflikt, sceny bitewne, unicestwianie. Najtrudniejsze dla terapeuty może być to, że często nie ma końca tej walki, nie ma wygranych, są tylko przegrani, wszyscy giną. Bywają też sceny z pożeraniem dinozaurów roślinożernych przez mięsożerne, które i tak ostatecznie mogą zginąć poprzez zakopanie ich w piasku albo zalanie wodą. Zdarza się, że klient umieszcza w piaskownicy jedzenie, a figury ludzi i zwierząt umierają z głodu. Terapeuta może mieć poczucie, że dziecko nie jest w stanie wykorzystać ukrytych potencjałów obiektów, ich atrybutów do zwycięstwa.
W ostatnim etapie progres jest widoczny w tym, że przypadkowość w wyborze figur jest zastępowana celowym wyborem. Dziecko zaczyna wykorzystywać potencjał figur w postaci ich cech, metafor czy znaczenia. Początkowy chaos zostaje zastąpiony organizacją, porządkiem, równowagą. Celowo wybrane figury są przez dziecko umieszczane w piaskownicy starannie i z namysłem. Bardzo często klient decyduje się ulokować siebie w piaskownicy poprzez wybrany obiekt. Szczytowym osiągnięciem jest umieszczenie siebie w roli osoby, która rozwiązuje swój problem, pomaga innym lub przynajmniej decyduje o rozwiązaniu najbardziej sprawiedliwym dla wszystkich.
W taki sposób konflikt intrapsychiczny zostaje najpierw doświadczony w sposób fizyczny, uzewnętrzniony, potem klient pracuje nad różnymi rozwiązaniami, aby w końcu odszukać najbardziej optymalne i dostępne w danej chwili. Nie zawsze jest to linia prosta do sukcesu. Najczęściej wymaga kilku, czasem kilkunastu podejść, kilkunastu obrazów stworzonych przez dziecko w piaskownicy. Regres staje się częścią progresu i całego procesu.
W jaki sposób rozmawiać z rodzicami o progresie lub regresie w terapii Sandplay dziecka? O tym dowiecie się już z następnego wpisu, do którego lektury serdecznie zapraszam. Mam poczucie niedoceniania przez rodziców wysiłku i pracy dziecka nad swoim procesem w Sandplay, ale też w innych formach terapii kreatywnych, niedyrektywnych. Dlatego warto jest wiedzieć, o czym mówić, a co objąć poufnością.
Related Posts
