Play Therapy jest uporządkowanym, teoretycznym podejściem do terapii, opartym o procesy uczenia się i komunikowania się dziecka (Carmichael, 2006; Landreth, 2002; O.Connor & Schaefer, 1983). Metoda ta wykorzystuje podstawową aktywność dzieci, którą jest bawienie się. Terapeuta pełnią w niej aktywną rolę, gdyż poprzez emocjonalne dostrojenie się do dzieci, dają im możliwość wyrażenia siebie poprzez zabawę. W czasie terapii, dzięki bezwarunkowej akceptacji terapeutów, dzieci mają możliwość zaistnienia i bycia sobą. Terapeuci długofalowo, strategicznie wykorzystują Play Therapy do pomocy dzieciom w wyrażaniu tego, co jest dla nich problematyczne, wtedy, kiedy dzieci nie mają werbalnych umiejętności do wyrażenia swoich myśli i uczuć (Gil, 1991).
Poprzez bawienie się terapeuci mogą pomóc dziecku nauczyć się bardziej adaptacyjnych zachowań w sytuacjach, w których prezentuje ono deficyty emocjonalne, czy społeczne (Pedro-Carroll & Reddy, 2005). Pozytywna relacja, która rozwija się pomiędzy terapeutą i dzieckiem podczas sesji Play Therapy dostarcza korekcyjnych doświadczeń emocjonalnych, które są niezbędne dla leczenia (Moustakas, 1997). Play Therapy może być również wykorzystywana do stymulowania rozwoju poznawczego, ponadto zapewnia wgląd w dysfunkcjonalne sposoby myślenia dziecka oraz jego wewnętrzne konflikty, dostarczając dziecku sposobów ich rozwiązania (O?Connor & Schaefer, 1983; Reddy, Files-Hall & Schaefer, 2005).
Play Therapy zaproponowała amerykańska terapeutka Virginia Mae Axline. Jej koncepcja jest adaptacją zasad niedyrektywnej terapii skoncentrowanej na kliencie Carla R. Rogersa, który podkreślał wartość dążenia do samorealizacji, które stanowi główną siłę życiową. V.Axline zaproponowała, by zasadę niedyrektywizmu stosować również w procesie dziecięcej psychoterapii, opierając ją na zabawie. W 1947 roku po raz pierwszy została opublikowana "Terapia Zabawą" stosowana w różnych formach przez terapeutów wszystkich teoretycznych orientacji. Tworząc Play Therapy V.Axline przyjęła założenie, że dziecko ma zdolność rozwiązania swych psychicznych problemów. Podstawę nawiązania kontaktu terapeuty z dzieckiem stanowi dostosowanie aktywności terapeuty do aktualnej aktywności dziecka. Terapeuta podkreśla i realizuje podmiotowość dziecka poprzez podążanie za dzieckiem. Założenia V.Axline zostały ujęte w osiem zasad kontaktu terapeutycznego z dziećmi.
Terapeuta Play Therapy integruje w swojej pracy różne rodzaje zabaw i technik kreatywnych. To odróżnia go od innych terapeutów (np. terapeuty poprzez dramę, terapeuty poprzez sztukę, choreoterapeuty). Podczas sesji terapeutycznej, nazywanej "Wyjątkową Godziną" (ang. special time) terapeuta wykorzystuje zestaw narzędzi terapeutycznych tzw. Play Tool Kit. Wśród nich znajdują się:
Wybór aktywności zawsze należy do dziecka. Zadaniem terapeuty na pierwszej sesji jest przedstawienie dziecku wyposażenia Play Tool Kit tak, by mogło swobodnie dokonywać wyboru preferowanych aktywności.
Jedna sesja trwa 40-45 minut. Ilość sesji jest uzależniona o stopnia nasilenia trudności dziecka. Przy lekkich trudnościach proponuje się 6 spotkań. Przy większych trudnościach- 15 sesji. Przy poważnych trudnościach terapia trwa 6-12 miesięcy.
Pomiędzy 74-83%* dzieci korzystających z Play Therapy prowadzonej zgodnie ze standardami PTI (Play Therapy International) prezentowało pozytywne zmiany.
Skala poprawy jest uzależniona od ciężkości zaburzeń: większa poprawa widoczna jest przy cięższych zaburzeniach
Większa poprawa została potwierdzona u dzieci młodszych (6 lat- 80%; 12 lat-71%).
Większa poprawa występowała u dziewczynek (79%) niż u chłopców (73%).
* rezultaty 10-letniego programu badawczego oceniającego efektywność Play Therapy oraz terapii kreatywnej poprzez sztukę- prowadzonego przez PTUK (Play Therapy United Kingdom)
Efektywność terapii w PTI jest mierzona przy pomocy m.in. Kwestionariusza Mocnych Stron i Trudności SDQ (Strenghts and Difficulties Questionnaire)- R. Goddman.
Kwestionariusz mierzy trudności dziecka w czterech skalach:
W kwestionariuszu znajduje się również skala mierząca mocne strony dziecka: umiejętności prospołeczne dziecka.
Kwestionariusz SDQ jest wypełniany przez rodziców, dziecko oraz osobę kierującą na terapię (zwykle nauczyciela) przed rozpoczęciem i przed zakończeniem terapii.
Rodzic jest aktywnym uczestnikiem procesu terapeutycznego, chociaż nie bierze udziału w indywidualnej sesji terapeutycznej dziecka.
Zadaniem rodzica w czasie terapii jest obserwowanie dziecka w życiu codziennym, zmian w jego zachowaniu zarówno w obrębie rodziny, jak również w szerszym otoczeniu społecznym. Po każdej szóstej sesji z dzieckiem terapeuta spotyka się z rodzicami na tzw. sesji przeglądowej w celu omówienia zaobserwowanych zmian, wspólnego zastanowienia się nad przyczynami prezentowanych przez dziecko trudności i sposobów radzenia z nimi. Podczas sesji przeglądowej z terapeutą Play Therapy rodzic zyskuje możliwość rozwijania funkcji refleksyjnej, która według A. Slade stanowi podstawę niezbędną dla rozwoju poczucia rozumienia siebie i innych. Rozumienie siebie rodzica niesie dla dziecka korzyść w postaci akceptacji dziecka i rozumienia jego zachowań, zamiast oceniania. Wysoki poziom zaangażowania rodziny w w terapię ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia oczekiwanych zmian w funkcjonowaniu dziecka.
W niedyrektywnej terapii poprzez zabawę rola terapeuty jest bardzo aktywna. Terapeuta jest elementem relacji terapeutycznej. Postawa terapeuty podczas sesji Play Therapy jest pełna czujności, wrażliwości na to, co dziecko komunikuje, co robi, co mówi. Podstawowym celem pracy terapeuty jest odzwierciedlanie dziecku jego uczuć i zachowań, dzięki czemu ma ono możliwość tworzenia poczucia siebie.
Terapeuta działając synchronicznie poprzez ekspresję twarzy, zróżnicowanie tempa i intensywności ruchu, gesty, wokalizowanie, jak również poprzez komunikaty werbalne odzwierciedla dziecku przeżywane przez dziecko emocje. Terapeuta tworzy lustro, w którym dziecko poznaje siebie, doświadcza siebie jako istniejącego w umyśle drugiej osoby. Dzięki temu doświadczeniu dziecko może budować obraz siebie oparty na własnym doświadczeniu, a nie na opiniach płynących z otoczenia.
Terapeuta pozwala dziecku w pełni wyrażać siebie w sposób niewerbalny, werbalny, fizyczny. Dziecko nie jest w żaden sposób upominane przez terapeutę, ani też obarczane poczuciem winy za przeżywane uczucia i działania. Nie ma też żadnych pochwał ze strony terapeuty, gdyż podczas sesji najważniejsza jest ocena własna dziecka. Terapeuta nie wymaga od dziecka żadnych zmian. W czasie sesji działania dziecka nie są przez terapeutę oceniane jako dobre, czy złe. Ta postawa terapeuty związana jest z całkowitą akceptacją dziecka, takim, jakim ono jest. Dzięki temu relacja staje się symetryczna, nie ma w niej przewagi osoby dorosłej, jako lepszej, czy mądrzejszej od dziecka.
Podczas sesji Play Therapy terapeuta tworzy granice, które zapewniają bezpieczeństwo dziecku, jak i terapeucie. Granic nie stawia się dziecku, granice tworzy się wtedy, kiedy powstają okoliczności ku temu. Dzięki granicom dzieci uczą się odpowiedzialności za własne działanie.
Prowadzenie terapii Play Therapy wymaga szerokiego, specjalistycznego wykształcenia, szkolenia oraz doświadczenia klinicznego. Do prowadzenia terapii metodą PLAY THERAPY uprawnieni są terapeuci, którzy spełniają łącznie wszystkie poniższe kryteria:
PLAY THERAPY POLAND
Aleja Marszałka Jozefa Piłsudskiego 4A lokal 2 (I piętro)
05-077 Warszawa